Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki anlatma esasına bağlı edebî metinlerin metin merkezli ölçütler açısından incelenmesi

Basit Öğe Kaydı
dc.contributor.advisorDemir, Musa
dc.contributor.authorÇağlayan, Galip
dc.date.accessioned2025-01-21T16:03:09Z
dc.date.available2025-01-21T16:03:09Z
dc.date.issued2024
dc.departmentKKÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
dc.descriptionSosyal Bilimler Enstitüsü, Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı, Türkçe Eğitimi Bilim Dalı
dc.description.abstractDilde belli bir düzenle oluşturulmuş birimler metni meydana getirir. Cümlelerin birlikteliğiyle kurgulanan metin, Türkçe dersinin öğrenme-öğretme sürecindeki olumlu çıktıları için temel araç rolü üstlenmektedir. Ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan anlatma esasına bağlı edebî metinlerin öğrencilerin seviyesine uygun nitelikte olması, öğrenme durumlarının olumlu yönde ilerlemesinde son derece önemli bir etkendir. Böyle bir durumda metin merkezli metinsellik ölçütleri bu uygunluğun belirlenmesinde etkili bir unsurdur. Çalışmanın amacı, ortaokul Türkçe ders kitaplarında öğrencilere sunulan edebî metinlerdeki bağdaşıklık ve tutarlılık görünümlerinin örneklerle ortaya koyulması ve böylelikle elde edilen verilere ilişkin değerlendirmeler yaparak önerilerde bulunmaktır. Çalışmada nitel araştırma deseni tercih edilmiş ve araştırma sürecinde ortaya koyulan veriler doküman incelemesi tekniğiyle elde edilmiştir. Bu kapsamda ders kitaplarındaki dinleme metinleri hariç serbest okuma metinleri dâhil olmak üzere 5. sınıfta toplam 13 metin, 6. sınıfta 10 metin, 7. sınıfta 12 metin ve 8. sınıfta ise 10 metin çalışmada kullanılarak toplam 45 edebî metin "Bağdaşıklık Ölçütü Değerlendirme Formu" ile "Tutarlılık Ölçütü Değerlendirme Formu" kullanılarak incelenmiştir. Elde edilen veriler betimsel analiz yöntemi ile incelenmiştir. Netice olarak 5. sınıfta toplam 1803 bağdaşıklık unsuru tespit edilmiştir. Bunun içinde 819 sayısıyla en çok geçen sözcüksel bağdaşıklık olurken en az görülen 68 sayısıyla değiştirim olmuştur. Ayrıca 97 tutarlılık ögesi tespit edilmiştir. Bunun içinde 36 sayısıyla en çok geçen neden- sonuç ilişkisi kurma olurken en az görülen 3 sayısıyla karşılaştırma olmuştur. 6. sınıfta toplam 1327 bağdaşıklık unsuruna rastlanmıştır. Bunun içinde 555 sayısıyla en çok geçen sözcüksel bağdaşıklık olurken en az geçen 119 sayısıyla eksilti ögesi olmuştur. Ayrıca 68 kez tutarlılık ögesinin kullanıldığı görülmüştür. Bu ögeler içinde 32 sayısıyla en çok geçen neden- sonuç ilişkisi kurma olurken en az kullanılan 2 sayısıyla karşılaştırma olmuştur. 7. sınıfta toplam 1970 bağdaşıklık ögesi tespit edilmiştir. Yine 872 sayısıyla en çok geçen sözcüksel bağdaşıklık olurken en az geçen 29 sayısıyla değiştirim olmuştur. Bunun yanı sıra 102 kez tutarlılık ögesinin kullanıldığı görülmüştür. Bu ögelere bakıldığında 32 sayısıyla en çok geçen neden- sonuç ilişkisi kurma olurken en az 9 sayısıyla karşılaştırma olmuştur. Son olarak 8. sınıfta toplam 1912 bağdaşıklık ögesi tespit edilmiştir. Bunun içinde 880 sayısıyla en çok olan sözcüksel bağdaşıklık olurken en az 30 sayısıyla değiştirim olmuştur. Aynı zamanda metinlerde 117 kez tutarlılık ögesinin kullanıldığı görülmüştür. Bu ögeler içinde 32 sayısıyla en çok geçen genelleştirme olurken en az 10 sayısıyla karşılaştırma olmuştur. Bütün bu tespitlerin ardından hem aynı sınıfta bulunan metinlerin arasında hem de sınıflar arasında anlamlı bir belirginliğin olmadığı görülmüştür. Anahtar kelimeler: Metin dil bilimi, edebî metin, bağdaşıklık, tutarlılık, Türkçe ders kitabı
dc.description.abstractUnits formed in a certain order in language constitute the text. The text, which is constructed with the unity of sentences, plays the role of a basic tool for the positive outcomes of the Turkish lesson in the learning-teaching process. The fact that the narrative-based literary texts in secondary school Turkish textbooks are suitable for the level of students is an extremely important factor in the positive progress of learning situations. In such a case, text-centred textuality criteria are an effective factor in determining this suitability. The aim of the study is to reveal the coherence and coherence views in literary texts presented to students in secondary school Turkish textbooks with examples and thus to make evaluations and suggestions regarding the data obtained. Qualitative research design was preferred in the study and the data revealed in the research process were obtained through document analysis technique. In this context, a total of 13 texts in 5th grade, 10 texts in 6th grade, 12 texts in 7th grade and 10 texts in 8th grade, including free reading texts excluding listening texts in the textbooks, were analysed using the "Coherence Criterion Evaluation Form" and "Coherence Criterion Evaluation Form". The data obtained were analysed by descriptive analysis method. As a result, a total of 1803 cohesion elements were identified in the 5th grade. The most common lexical cohesion was lexical cohesion with the number of 819, while the least common was substitution with the number of 68. In addition, 97 coherence elements were identified. Among these, the most common cause-effect relationship with the number of 36 was establishing a cause-effect relationship, while the least common was comparison with the number of 3. A total of 1327 coherence elements were found in 6th grade. The most common lexical cohesion was lexical cohesion with 555 occurrences, while the least occurrence was the element of subtraction with 119 occurrences. In addition, it was seen that the coherence element was used 68 times. Among these elements, the most frequently used cause-effect relationship was establishing a cause-effect relationship with the number of 32, while the least used was comparison with the number of 2. A total of 1970 cohesion elements were identified in 7th grade. Again, lexical cohesion was the most frequently mentioned lexical cohesion with 872 occurrences, while substitution was the least with 29 occurrences. In addition to this, it was observed that coherence elements were used 102 times. When these elements are analysed, the most frequent one was establishing a cause-effect relationship with the number 32, while the least frequent one was comparison with the number 9. Finally, a total of 1912 coherence items were identified in the 8th grade. Among these, lexical cohesion was the most frequent with 880, while substitution was the least with 30. At the same time, it was observed that coherence elements were used 117 times in the texts. Among these elements, generalisation was the most common with 32, while comparison was the least with 10. After all these determinations, it was seen that there was no significant difference between the texts in the same class and between the classes. Key words: Text linguistics, literary text, cohesion, coherence, Turkish textbook
dc.identifier.endpage223
dc.identifier.startpage1
dc.identifier.urihttps://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=UjlM15wKZGQW6TLC0pvCt-mPbN5rR5-ilH02rvS3Z9QAywq45636TwxXl5pBHc86
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/20.500.12587/21307
dc.identifier.yoktezid890781
dc.language.isotr
dc.publisherKırıkkale Üniversitesi
dc.relation.publicationcategoryTez
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccess
dc.snmzKA_20241229
dc.subjectDilbilim
dc.subjectLinguistics
dc.subjectEğitim ve Öğretim
dc.titleOrtaokul Türkçe ders kitaplarındaki anlatma esasına bağlı edebî metinlerin metin merkezli ölçütler açısından incelenmesi
dc.title.alternativeAnalysis of narrative based literary texts in secondary school Turkish textbooks in terms of text-centred criteria
dc.typeMaster Thesis

Dosyalar

Koleksiyon

Sosyal Bilimler Enstitüsü Tez Koleksiyonu