Fırat-Dicle havzasında yıllık ortalama akımlar üzerinde iklim değişikliği etkilerinin iklim elastikiyeti metodu ile incelenmesi
[ X ]
Tarih
2021
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Bu çalışma, Fırat-Dicle havzasında akarsu akımlarının (Q) yağış (P), potansiyel evapotranspirasyon (Ep) ve kuraklık indeksindeki değişimlere karşı tepkisini araştırmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla, havza içerisinde baraj etkisinde olmayan 37 adet alt havza tespit edilmiştir. Burada yıllık ortalama akımların yağış, Ep ve kuraklık indeksine olan hassasiyeti Schaake [1] tarafından önerilen iklim elastikiyeti metodu ile değerlendirilmiştir. Bu metot ile akışın yağış ve Ep hassasiyeti katsayılarının (sırasıyla ?P ve ?Ep ) havza genelinde ortalama değerleri sırasıyla 1,50 ve -0,50 olarak hesaplanmıştır. Buna göre; havzada yağışta meydana gelecek %10’luk bir artışın (azalışın) akışta ortalama %15’lik bir artışa (azalışa), diğer taraftan Ep‘deki %10’luk bir artışın (azalışın) ise akışta ortalama %5’lik bir azalışa (artışa) neden olacağı anlaşılmaktadır. Diğer yandan, akışın kuraklık indeksi hassasiyet katsayısının (?Ø) havza genelinde ortalama değeri -0,47 olarak hesaplanmış olup bu değer kuraklık indeksinde %10’luk bir artışın akışta ortalama %4,7’lik bir azalışa neden olacağını ifade etmektedir. Ayrıca, alt havzalara ait akışın iklim değişikliği hassasiyeti katsayıları (?P, ??Ep? ve ??Ø?) ile akış katsayısı (Q/P) arasında doğrusal olmayan ters bağıntılar olduğu ve dolayısıyla akıştaki azalma ile akışın iklimsel değişikliğe olan hassasiyetinin artacağı görülmüştür. Son olarak, havzada yüksek kotlardan alçak kotlara doğru gidildikçe ?P, ??Ep? ve ??Ø? değerlerinde göreceli bir artış olduğu tespit edilmiştir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Su Kaynakları, Çevre Bilimleri
Kaynak
Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
36
Sayı
3
