Şeyhülislam Kemalpaşazâde’nin Cinler Hakkında Manzum Fetvâsı ve Ahlât-ı Erbaa Açısından Tahlili
[ X ]
Tarih
2021
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Osmanlı’da ilgi çekici kalem mahsullerinden birisi de manzumfetvâlardır. Osmanlı fetvâlarının çok büyük bir kısmı mensur olarakverilmiş, ancak içlerinde ciddî sayıda da manzum olarak verilenlerbulunmuştur. Hiç şüphesiz fetvâların bu şekilde verilmesi Türkedebiyatının yeni bir nazım türü kazanmasına zemin hazırladığıgibi, ulema arasında da renkli bir edebî ortamın oluşmasına katkıdabulunmuştur. Osmanlı’da verilen ve yazılan manzum fetvâlarınşeyhülislâm veya müftülere sualin nazmen yöneltilmesi sebebiyleverildiği gözlenmektedir. Yani bu fetvâlar resen manzum biçimdeverilmemiş, daha çok herhangi bir konuda şair birisi veya şairliğibulunan bir devlet adamının bir müftü veya şeyhülislama suali manzumbiçimde yöneltmesinden dolayı verilmiştir. Osmanlı’da manzumfetvâ vermiş şu ana kadar tespit edilen müftü ve şeyhülislamlarınsayısı ile manzum fetvâların beyit adedinin yüksek bir sayıya ulaştığıgörülmektedir. Tabiî ki daha tespit edilmeyenlerin de bulunmasıyüksek bir ihtimal olduğundan hepsi bir araya getirildiğinde hacimlibir kitapla tanıtılacak kadar geniş bir manzum fetvâ hazinesi ortayaçıkacaktır. Osmanlı’da şu ana kadar tespit edilen manzum fetvâsayısı 60 civarında olup bunların beyit sayıları yaklaşık 500’dür. Bufetvâlar içinde sadece tek mısradan ibaret olanları bulunduğu gibi,64 beyitten oluşanları da bulunmaktadır. Hatta müstakil bir risalesayılabilecek olanlar da vardır. Yaklaşık 1520’li tarihlerde başladığıtahmin edilen Osmanlı manzum fetvâlarının içinde Arapça ve Farsçaolarak verilmiş olanlar da bulunmaktadır. Osmanlı’da manzumfetvâların ilk örneklerinin ünlü Şeyhülislâm Kemalpaşazâde Ahmedtarafından verildiği söylenebilir. Osmanlı manzum fetvâ geleneğininöncü isimlerinden birisi olan Kemalpaşazâde çok yönlü bir âlim olupfilolojik çalışmaları da vardır. Osmanlı’nın zirve yüzyılına damgavurmuş birkaç büyük şeyhülislâmdan birisi olan bu zat birçok konudafetvâ vermiş ve bunlar arasında dil ve edebiyat konuları da yer almıştır.Mürettep bir divanı da olan bu mühim sima esrar, şarap, afyon, raks,devran gibi, o devrin hassas ve tartışmalı birçok konusunda fetvâvermiştir. Bu fetvâlar bazı aykırı ve çelişkili görüşler taşıdığındanbaşka şeyhülislâmlarca düzeltilip açıklamalar yapılmıştır. Özellikleesrar hakkında verdiği manzum fetvâ çok tartışılmış ve EbussuudEfendi tarafından yorumlanmıştır. Onun manzum fetvâları arasındabir de cinler hakkında verdiği fetvâ vardır ki şekil, muhteva vecinlerin tanımı bakımından oldukça ilgi çekicidir. Bu fetvâ, eski tıpanlayışındaki ahlât-ı erbaa teorisi ile de yakından ilişkili olup ins ilecin münasebetlerini vücut kimyası bağlamında açıklamaktadır. Buçalışmada bu manzum fetvâ analitik biçimde incelenip tanıtılmaktadır.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Din Bilimi
Kaynak
Erdem
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
0
Sayı
80
